TİP adayları: Gürültü çok, siyaset yok

Türkiye İşçi Partisi (TİP)’in 2023 seçimlerine girdiği bölgeler ve milletvekili adayları açıklandı. Özellikle sosyal medya üzerinden koparılan gürültünün karşılığının pek olmadığı adaylar arasında adı duyulmuş olanlar olsa da bu adaylıkların Türkiye’de sol siyasetin ve işçi sınıfının geleceği hakkında nerede duracakları büyük bir belirsizlik taşıyor.

Neşe Deniz Babacan

Popülist siyasetin günümüzdeki odaklarından biri olan TİP geçtiğimiz seçimlerde HDP çatısı altında seçimlere girmiş, seçilen iki milletvekili Erkan Baş ve Barış Atay sonrasında HDP’den TİP’e geçmişlerdi. Bu seçimlerde ise TİP, HDP ile birlikte olduğu Emek ve Özgürlük İttifakı’nın çatısı altında ve Türkiye’nin 54 seçim çevresinde seçimlere katılma kararı aldı.

Bu kararın alınması sürecinde HDP ile yürütülen pazarlıklar büyük ölçüde basına yansırken, bunların sonucu TİP’in parçalı ve aynı zamanda çelişkili bir seçim yaklaşımı geliştirmesi oldu. Siyasette popülizmin tamamen siyasal başlıkların geri plana atılması ve faydacılık ile güncel çıkarların merkeze oturması anlamına geldiği TİP’in adaylarına ve söylemlerine de yansımış durumda.

TİP SEÇİM ÇEVRELERİNİ NEYE GÖRE SEÇTİ?

YSK’ya yapılan başvuru sonrasında TİP’in 54 seçim çevresinde seçimlere katılacağı duyurulurdu. Öncesinde, HDP’nin daha doğrusu Yeşil Sol Parti’nin milletvekili çıkarma potansiyelinin olduğu yerlerde aday çıkarmayacağını ifade eden TİP’in İstanbul’un 3 bölgesinde, Adana, Mersin ve Antalya’da aday göstermesi dikkatleri çekerken, aday gösterilmeyen iller ise daha fazla dikkat çekti.

TİP’in aday göstermediği iller şu şekilde gerçekleşti: Adıyaman, Ağrı, Ankara 1. bölge, Ardahan, Aydın, Bartın, Batman, Bingöl, Bitlis, Burdur, Bursa 2, Diyarbakır, Elazığ, Erzurum, Gaziantep, Hakkari, Iğdır, İzmir 1. bölge, Kars, Kastamonu, Kırıkkale, Kilis, Kocaeli, Malatya, Manisa, Maraş, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Tunceli, Van.

Bu iller arasında HDP’nin oyunun yüzde 10 ve üstünde olduğu ya da doğrudan milletvekili çıkardığı yerler belli: Adıyaman, Ağrı, Ankara 1. Bölge, Ardahan, Batman, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Erzurum, Gaziantep, Hakkari, Iğdır, İzmir 1. Bölge, Kars, Kocaeli, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Tunceli, Van.

Ancak bu tabloya bakınca Türkiye’nin farklı illerinde, HDP oyunun görece düşük olmadığı bazı illerde ve İstanbul, İzmir, Adana, Antalya, Mersin gibi HDP oylarının yüksek olduğu yerlerde aday gösteren TİP’in neden Aydın, Bartın, Burdur, Bursa 2. Bölge, Kastamonu, Kırıkkale, Kilis, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş gibi illerde aday çıkartmadığı anlaşılamadı. Bununla birlikte, seçim matematiği üzerine çokça konuşma yapan TİP yönetiminin adı geçen illerde niye aday göstermediğine dair bir açıklaması da bulunmuyor.

YEŞİL SOL PARTİ VE ‘YETMEZ AMA EVETÇİLER’E DESTEK, CENGİZ ÇANDAR’A OY VERME ÇAĞRISI

Seçimlere giderken ortaya çıkan en önemli gelişmelerden bir tanesi kuşkusuz, geçmişte AKP’nin en büyük destekçileri yetmez ama evetçi liberaller Hasan Cemal ve Cengiz Çandar’ın Yeşil Sol Parti listelerinde yer alması oldu. Buna göre Cemal İstanbul 2. Bölgeden, Çandar ise Diyarbakır’dan aday oldu. Benzeri şekilde geçtiğimiz dönem HDP milletvekili olan yetmez ama evetçi Sezai Temelli YSP’nin Muş adayı olarak belirlendi. Bu noktada ise TİP Genel Başkanı Erkan Baş’ın İstanbul Lütfi Kırdar Kongre Salonu’nda düzenlenen aday tanıtım toplantısında Yeşil Sol Parti’ye dönük şu açıklaması gözlerden kaçmadı:

“Bizi başka ittifaklarla karıştıranları birlikte hayal kırıklığına uğrattığımız için çok mutluyuz. Bugün itibariyle en önemli görevimiz ülkemizin dört bir yanında Emek ve Özgürlük İttifakı’nı güçlendirmektir. Seçimler girmediğimiz yerlerde Yeşil Sol Parti listelerinden giren dostlarımızı en güçlü hale getireceğinize güveniyoruz. Emek ve Özgürlük İttifakı’nın tek partiyle seçimlere girdiği her yerde hepimizin sorumluluğu ittifakımızı güçlendirmek için Yeşil Sol Parti’ye oy vermektir.”

Bu açıklama ile birlikte TİP, Cengiz Çandar ve Sezai Temelli’ye oy vereceğini ilan etmiş oldu.

BİR GARİP MEHMET ASLANTUĞ AÇIKLAMASI: SİYASET YAPMAYALIM

TİP’in adayları içerisinde popüler birkaç figür olmasına rağmen Türkiye sol hareketi açısından bu figürlerin nereye oturduğu büyük bir belirsizlik taşıyor. AKP’ye karşı duruş ile Türkiye’de sermayenin iktidarına karşı mücadele arasındaki ilişkinin tamamen belirsizleşmesine yol açan bu örnekler TİP saflarında milletvekili adayı oldular. Bunlardan bir tanesi ise bugüne kadar herhangi güncel ülke sorunlarında ve başlıklarda adı pek duyulmayan Mehmet Aslantuğ. TİP’in Muğla milletvekili olarak lanse edilen Aslantuğ’un siyaset yapmayalım çağrısı ise sürecin ne şekilde işlediğinin bir göstergesi.

TİP’İN BARIŞ ATAY VE CAN ATALAY TERCİHİ

Adaylıkların ilan edilmesi ile birlikte Gezi Davası nedeniyle cezaevinde tutuklu bulunan Can Atalay’ın Hatay’dan, geçtiğimiz dönem HDP listesinden memleketi Hatay’dan Meclis’e giren Barış Atay’ın ise bu sefer Antalya 2. sıradan aday olduğu görüldü. Bu durum Can Atalay’ın milletvekili seçilerek cezaevinden kurtulması için bir adım ve Barış Atay’ın fedakârlığı olarak lanse edildi. Ancak bununla birlikte YSP’nin de aday gösterdiği Hatay’da TİP’in bu sefer kendi başına milletvekili seçtirmesi zorlaşan bir ihtimal olarak görülüyor. Dolayısıyla, Can Atalay’ın adaylığının böyle bir zemine oturtulması bazı soruları da beraberinde getiriyor. Mesele Can Atalay’ın seçilmesi ve bu sayede özgürlüğüne kavuşması ise neden Hatay yerine seçilmesinin daha olası olduğu bir yer tercih edilmedi? Örneğin, İstanbul 1. Bölgede aday olan Sera Kadıgil, 2. Bölgeden aday olan Ahmet Şık ya da 3. Bölgeden aday olan Erkan Baş ya da İzmir’den İrfan Değirmenci yerine Can Atalay aday gösterilebilirdi. Bununla birlikte, Barış Atay madem Can Atalay için fedakârlık yaptı, neden o zaman memleketi Hatay 2. Sıradan değil de Antalya 2. Sıradan aday oldu? Memleketi Hatay’dan aday olsa Can Atalay’ın özgürlüğü için katkısının daha fazla olabileceği tartışılan başlıklardan birisi.

YEŞİLLERİ PARTİSİ VE TİP

TİP’in aday listesinde Yeşiller Partisi’nin eş sözcüleri Özlem Taşdemir Teke ve Koray Doğan Urbarlı da bulunuyor. Teke, İstanbul 3. Bölge’den seçim yarışına girerken Urbarlı ise 2. Bölge’de seçime girecek. 2020’de kurulan ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleyecek olan Yeşiller Partisi, TİP’in adaylarının olmadığı yerlerde, Yeşiller ve Sol Gelecek adaylarına oy verme çağrısında bulunuyor.

POPÜLİZMİN VARACAĞI YER SOSYAL DEMOKRASİ VE TEKEL BAYİLERİ

TİP’in adayları arasında Ankara 2. Bölge 1. Sırada TEKEL Bayileri Platformu Sözcüsü Özgür Aybaş ve Ankara 3. Bölge 1. Sırada vergi uzmanı Ozan Bingöl bulunuyor. Elbette bir esnaf ya da esnafların temsilcisi TİP’ten aday olabilir ancak Ankara’da birinci sıradan esnafların bir kesimini temsil eden birinin aday olarak gösterilmesi adında işçi partisi geçen bir oluşum açısından pek alışık olunmayan bir durum.
Bir diğer örnek ise çeşitli televizyon kanallarında adaletsiz vergi sistemi üzerine konuşan Ozan Bingöl’ün Ankara’dan aday gösterilmesi. Bingöl tipik bir sosyal demokrattır ve savunduğu değerler Türkiye işçi sınıfının çıkarlarından ziyade son tahlilde sermaye sınıfının çıkarlarını temel almaktadır. Bu durumu kendi özgeçmişinde yazdığı şu satırlarda bulmak mümkündür.

“Halen Başkent Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak ders vermeye devam ederken aynı zamanda ülkede ‘vergi adaleti’nin tesis edilmesi ve ‘toplumda vergi bilincinin oluşması’na dair çalışma ve projelerde yer almış ve hala bu çalışmalarına da devam etmektedir.”
Türkiye’de emekçilerin çıkarları ile “toplumda vergi bilincinin oluşması” denilen kavramlar açık bir şekilde birbirine zıttır ve kaldı ki bu konu sosyal demokratların gündemidir. Dolayısıyla bu örnek de, popülist siyasetin bir çeşidi olarak karşımızdadır.

POPÜLİZM VE REKLAM SİYASETİ

İstanbul sosyetesinin daha doğrusu burjuva sınıfının yakından tanıdığı bir isim olan Ali Ronay bir uzman mutfak şefi. Ronay’ın mutfak ve aşçılık becerisi ve mesleği elbette kimseyi ilgilendirmiyor ve Anadolu Türk mutfağını dünyaya tanıtmaya çalışması da takdir edilebilir. Ali Ronay’ın CV’sinde, Ronay’s International Hospitality & Restaurant Services’de şirket sahibi olduğu ve Bağdat Caddesi’nde yer alan Ronay’s Deli’de şef ortağı olarak çalışmalarına devam ettiği yer alıyor. Ronay, TİP’in İstanbul 1. Bölge 3. Sıra adayı.

İlkesizliğin, popülizmin ve reklam siyasetinin bugün siyaseti kapladığı bir ortamda TİP’in de aday profili kabaca böyle. Ünlü isimlerden, sosyal demokratlardan, “siyaset dışarı” diyen “sanatçı duyarlılığından” bir adaylık profili ve AKP’nin has adamlığını yapıp bugün Yeşil Sol Parti saflarına geçen yetmez ama evetçilere destekçilikten müteşekkil bir siyasal temsiliyet.