Orta Asya Ülkeleri Cumhurbaşkanlarından 'Afganistan'da istikrar vurgusu'
Orta Asya ülkeleri Devlet Başkanları 3. İstişare Toplantısı, Türkmenistan'ın Avaza bölgesinde gerçekleştirildi.
Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbangulı Berdimuhamedov’un başkanlığında düzenlenen Orta Asya Ülkeleri Cumhurbaşkanları 3. İstişare Toplantısı’na, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ve Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov katıldı.
Toplantıda Orta Asya ülkeleri arasındaki siyasi, ticaret, ekonomik, ulaştırma, lojistik, kültürel ve diğer alanlardaki iş birliğinin yanı sıra bölgesel güvenlik ve Afganistan’daki durumun çözümüne ilişkin konular detaylı olarak ele alındı.
AFGANİSTAN’DA İSTİKRAR VURGUSU
Toplantıda konuşan Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, ortak siyasi irade ve çabalar sonucunda bölgenin iyi komşuluk, iş birliği ve sürdürülebilir kalkınma yerine dönüştüğünü, bölgede yeni siyasi ortamı şekillendirmede Orta Asya liderlerinin istişare toplantılarının önemini vurguladı. Üst düzey toplantıların bölgenin benzersiz potansiyelini tam olarak gerçekleştirmeye hizmet ettiğini belirten Mirziyoyev, Taşkent’te Bölgesel Parlamentolar Forumu’nu düzenlemeyi önerdi.
Mirziyoyev, ayrıca “Orta Asya bölgesinin güvenliği ve sürdürülebilir kalkınmasının büyük ölçüde komşu Afganistan’daki siyasi çözüme bağlı” olduğunu kaydederek, “Barış sürecine ilişkin vizyonumuz, tam bir ateşkes ve şiddetin durdurulması, müzakereler sonucunda karşılıklı kabul edilebilir uzlaşmaların elde edilmesidir. Ülkenin yıkılan ekonomisini yeniden kalkındırmak için büyük ulaşım, enerji projelerinin uygulanmasını teşvik edeceğiz. Dost Afgan halkına mümkün olan her türlü insani yardımı sağlamaya devam edeceğiz.” dedi.
Tacikistan Cumhurbaşkanı Rahman da Afgan meselesinin bölge için büyük önem taşıdığını kaydederek, “Son aylarda yaşanan olaylar, özellikle ABD birliklerinin ve müttefiklerinin Afganistan’dan çekilmesi, bu ülkedeki askeri-politik durumu keskin bir şekilde gerginleştirdi.” diye konuştu.
Rahman, günümüzde Afganistan’ın Tacikistan ile sınırının tamamının Taliban kontrolüne geçtiğini belirterek, Tacik sınırları yakınında çeşitli grupların birikmesinin endişe verici olduğunu, bu durumu dikkate alarak sınır korumasını güçlendirmek için ek önlemler aldıklarını kaydetti. Rahman, “Afganistan’ın barışçıl ve müreffeh bir devlet olarak kurulmasını destekliyoruz.” ifadesini kullandı.
TRANS HAZAR KORİDORU
Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, Afganistan’daki durumun endişe verici olduğunu vurgulayarak, bu durumda Orta Asya ülkelerinin ortak adım sergilemesi gerektiğini kaydetti. Bölge ülkelerinin Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan kilit köprü konumunda olduğuna işaret eden Tokayev, Kazakistan’ın Uluslararası Trans Hazar Koridoru’nun potansiyelini güçlendirmeyi sürdüreceğini belirtti.
Tokayev, Orta Asya ülkeleri arasında birliğin güçlendirilmesi ve gereksiz rekabete izin verilmemesi gerektiğine dikkati çekerek, “Bu bağlamda Orta Asya Dostluk, İyi Komşuluk ve İşbirliği Antlaşmasının erken bir tarihte imzalanması ayrı bir önem taşıyor. Kazakistan, tarafların bu tarihi belgeyi imzalama isteklerini memnuniyetle karşılıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov da dünya okyanuslarına erişimi olmayan Orta Asya ülkelerinin limanlara erişmesini sağlayan yeni ulaşım koridorlarının oluşturması ve mevcutların verimliliğinin artırılması için çaba göstermeleri gerektiğini kaydederek, bu çerçevede Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu hattı projesinin Avrasya demiryolu ağının önemli bağlantılarından biri haline geleceğini dile getirdi.
Liderler, toplantının ardından Ortak Bildiri imzaladı.
İlki Mart 2018’de Kazakistan’da, ikincisi Kasım 2019’da Özbekistan’da yapılan Orta Asya Ülkeleri Cumhurbaşkanları 3. İstişare Toplantısı, geçen sene yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle 2021’e ertelenmişti.
