Virüs işçilere bulaşmıyor mu?

İktidar ve patronlar en temel insan hakkı olan yaşam hakkını bile tehlikeye atarak, işçileri sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde dahi çalıştırması emeğe ve emekçilere verdiği değeri gösteriyor.

Halil Yeni

Salgının kritik evresi bitene kadar zorunlu olmayan sektörlerde üretimin durması, işçilere ücretli izin verilmesi gerekirken sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde dahi özel izinlerle emekçiler çalıştırılıyor. Yüzlerce işçinin birlikte çalıştığı iş yerlerinde virüs kol gezerken iktidar işçileri gözden çıkararak salgınla mücadele etmeye çalışıyor.

Şehirlerarası yolculuk kısıtlamaları işçi servislerini kapsamadığı gibi 20 yaş altı kişilerin sokağa çıkma yasağı da genç işçileri kapsamamıştı.  Aynı muafiyet hafta sonları uygulanan sokağa çıkma yasağında da meydana geldi. İşçiler Cumartesi ve Pazar günleri özel izinlerle çalıştırıldı.

Sokağa çıkma yasağı işçileri neden kapsamıyor?

 10 Nisan akşamı İçişleri Bakanlığı, gece yarısından itibaren 48 saat geçerli olmak üzere 30 büyükşehir ve Zonguldak’ta sokağa çıkma yasağı uygulanacağını bildirmişti. Yasağa iki saat kala açıklanan karar, gıda temin etmek isteyen binlerce kişinin paniğe kapılıp marketlere ve fırınlara akın etmesine neden oldu.

Oysa salgın nedeniyle hayatın zaten hemen hemen durduğu hafta sonu “sokağa çıkma yasağı” ilan etmek, “bakın sokağa çıkma yasağı da ilan ettik” demekten başka bir şey değildi. Çünkü pazartesi günü milyonlarca işçi çalışmak için fabrikalara, iş yerlerine gidecek. Aynı soyunma odasını kullanıp, aynı tuvalete girecek, aynı yemekhanede yemek yeyip, aynı servisle evine dönecekti.

Kaldı ki o hafta sokağa çıkma yasağı işçilerin tamamını kapsamadı. Patronlar yasağa hazırlıksız yakalansa da bazı fabrikalarda çalışma devam etti. Çalışan çoğu fabrikanın ürettiği ürünlerse zorunlu ihtiyaçlar değildi. Örneğin Algida fabrikası, dondurma, Haribo, şekerleme, Gebze’de bulunan kimi fabrikalarsa alüminyum ya da demir çelik üretti.

İşçiler canlarını, patronlar kârlarını düşünüyor

Yasağın açıklanış zamanlamasıyla ilgili tartışmalar, İçişleri Bakanı’nın kabul edilmeyen istifa olayından sonra AKP’li Cumhurbaşkanı yasağın devam edeceğini erkenden bildirerek ilkine hazırlıksız yakalanan patronlara da fabrikalarını çalıştırmaları için gereken süreyi verdi.

Patronlar da fabrikalarını çalıştırmak için Valiliklere ve Kaymakamlıklara erkenden izin başvurularını yaptı. Ülke genelinde birçok ilde yüzlerce fabrika, yetkili kurumlar tarafından verilen izinle hafta sonu çalışacaklarını bildirerek işçileri mesaiye çağırdı.

 Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre risk kapsamında üçüncü sırada yer alan Kocaeli’de hafta sonu çalışan fabrikaların bazıları şunlardı:

Grid Solutions; Enerji şirketi, Kovid-19 pozitif vakası görünen Sarkuysan; Makine yedek parça imalatı, Kroman Çelik; Demir çelik mamulleri, Arfesan; Firen sistemleri, ENPAY Endüstri; Trafo, Çolakoğlu Metalurji; Çelik sanayi, Anadolu Isuzu; Otomotiv, Arçelik Lg; Klima, İzocam Cam; Elyaf üretimi…  Daha liste uzatılabilir. Sonuç olarak sokağa çıkma yasağına rağmen verilen özel izinlerle yüzlerce fabrikada binlerce işçi üretime devam ediyor. Bunların çoğu gıda yada ilaç üreten iş yerleri de değil. Acil değil, zorunlu hiç değil.

İşlerin azaldığı gerekçesiyle işçi çıkarıp; hafta sonu özel izinle mesai yaptırmak

Gebze’de bulunan Trelleborg fabrikasında ise sermayenin ruhunu yansıtan bir olay yaşandı. İşletme geçtiğimiz haftalarda işlerinin azaldığını iddia ederek 70 işçiyi işten çıkarmıştı. Aynı fabrika sokağa çıkma yasağının olduğu Cumartesi günü bile özel izinle işçilere mesai yaptırdı.

Son olarak Hükümet 23 Nisan’dan geçerli olmak üzere 4 gün sokağa çıkma yasağı ilan ederken, aslında fabrikaların çalışmasının önündeki engelleri de kaldırdı. Valiliklerin özel izin verdiği fabrikalar için öne sürdüğü “Daha önceden sözleşmeye/taahhüde bağlanmış ve belirlenen süre içerisinde yetiştirilmesi gereken ihracata konu; mal, malzeme, ürün, araç-gereç üreten iş yerleri ve tesisler” kapsamı da bakanlık genelgesine girdi. Yani “ihracat” gerekçesi ile daha önce özel izin almak zorunda kalan fabrikaların artık izin almaya ihtiyacı kalmadı.

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz. İktidar ve patronlar en temel insan hakkı olan yaşam hakkını bile tehlikeye atarak, işçileri sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde dahi çalıştırması emeğe ve emekçilere verdiği değeri gösteriyor.

*Haber fotoğrafı: TÜSTAV arşiv