Hafıza-i Beşer | 5 Aralık 1934: Kadınlara genel seçimlere katılma ve milletvekili seçme/seçilme hakkı tanındı

Bugün adım adım yok edilen Cumhuriyet kazanımlarından biri olan kadınlara seçme ve seçilme hakkı 84 yıl önce kabul edilmişti.

Türkiye’de kadınların milletvekili olabilmek için attığı ilk adım 1923 yılında Nezihe Muhiddin tarafından gerçekleşmiştir.

1924 Anayasası’nda kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olması gündeme gelse de bu kabul edilmez.

Kadınlar Halk Fırkası kurulması yönünde çalışmalarını sürdüren Muhiddin ve ekibinin mücadelesinin dışında, hemen yanı başımızdaki bir ülkede, Rusya’da gerçekleşen 1917 Ekim Devrimi ile kadınların eşit yurttaş olarak yasalarda yerini alması, Türkiye’de kadınların temsil hakkına ilişkin ilk düzenlemeyi hızlandıracak, 3 Nisan 1930 tarihli “Belediyeler Kanunu” ile kadınlara yerel seçimlere katılma hakkı sağlanmasına yol açacaktır.
Ardından 5 Aralık 1934’te, Anayasa’nın 10. ve 11. maddelerinde yapılan bir düzenleme ile 22 yaşını bitiren her kadına seçme ve 30 yaşını bitiren her kadına milletvekili seçilme hakkı tanınmıştır.

KADEM Başkanı: Cumhuriyet dönemi kadın hakları ‘göstermelik’

AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan’ın kızı Sümeyye Erdoğan’ın yönetiminde yer aldığı Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM)’in Başkanı Sare Aydın Yılmaz, kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınması ile ilgili olarak geçtiğimiz yıl yazdığı makalede skandal sözlere imza atmıştı.

Yılmaz, Cumhuriyet döneminde seçme ve seçilme hakkı dahil olmak üzere kadınların “göstermelik” olarak kullanıldığı ifade etmiş, şu ifadeleri kullanmıştı:

– Cumhuriyet dönemi modernleşme faaliyetleri kapsamında “göstermelik” olarak kullanılan kadınların, kamusal alanda modern bir görüntü sağlamak amacıyla kıyafet tarzları denetime tabi tutuldu, başörtüsü modernliğe aykırı olduğu için yasaklandı.
– Cumhuriyet döneminde, ortaya yeni kadın figürler çıktı, bunlar geleneksel, kültürel değerler ile dini pratiklerden uzak, başörtüsü takmayan, spor müsabakalarına katılan, toplumsal alanda erkeklerle bir arada bulanmaktan kaçınmayan ve profesyonel mesleklere sahip olan kadınlardır.
– Cumhuriyet döneminde kamusal alandaki kadın, tüm kadınsal özelliklerinden sıyrılmış, tamamen maskülen bir görünümle karşımıza çıkıyor.
– Kadının siyasal alana dahil edilmesi (seçme seçilme hakkı) Cumhuriyet dönemi modernleşmesinin karakteristliklerinden biri olarak “göstermelik” çıkıyor.