'Hayata dönüş' davasında karar açıklandı
2000 yılının Aralık ayında Ümraniye Cezaevi'nde düzenlenen 'Hayata Dönüş Operasyonu' ile ilgili mahkumlar hakkında açılan davada 15 yıllık yargılama sürecinin ardından karar çıktı.
‘Hayata Dönüş Operasyonu’ ile ilgili mahkumların yargılandığı 399 sanıklı davada 32 sanığın ölümü nedeniyle davasının düşmesine, 367 sanığında adam öldürme suçundan beraatine karar verildi.
Ümraniye Cezaevi’ndeki ölüm orucu eylemlerine son vermek amacıyla 2000 yılının Aralık ayında başlatılan ‘Hayata Dönüş Operasyonu’ kapsamında yaşanan katliamda 7 mahkumun katledilmesi ve bir askerin hayatını kaybetmesi ile birçok kişinin de yaralanmasıyla ilgili olarak açılan davada, 15 yıllık yargılama sürecinin ardından karar çıktı.
Anadolu Adalet Sarayı 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen ve o dönem Ümraniye Cezaevi’nde yatan 399 mahkumun ‘İsyan, patlayıcı madde bulundurmak ve adam öldürmek’ gibi suçlardan sanık olarak yargılandığı davanın 98. duruşmasına, 8 tutuksuz sanık ve avukatları katıldı.
Duruşmada kararını açıklayan mahkeme heyeti 32 sanığın yargılama süresinde vefat ettiği gerekçesiyle haklarındaki davanın düşmesine karar verdi. Mahkeme, 367 sanığın ise ‘Cezaevi idaresine silahlı ayaklanma’, ‘6136 Sayılı Yasa’ya muhalefet’, ‘Patlayıcı madde bulundurmak’ ve ‘Kasten yaralama’ suçlarından dava zaman aşımı sürelerinin dolduğunu belirtti ve sanıklar hakkında bu suçlardan açılan davanın düşmesine karar verdi.
Mahkeme heyeti 367 sanığın “Faili gayrı muayyen şekilde adam öldürme ve bu şuça iştirak” suçundan ise yargılama neticesinde toplanan delillerden ‘sanıkların bu suçu işlemedikleri anlaşıldığından’ ayrı ayrı beraatlarına karar verdi.
Neler yaşanmıştı?
2000 yılı başında Adalet Bakanlığı’nın emriyle F tipi cezaevleri kuruldu. F tiplerinin hücre olduğunu söyleyen bir grup mahkûm önce açlık grevi, ardından da ölüm orucuna başladı. Aydınlar ve hukukçulardan oluşan bir komisyon cezaevlerindeki ölüm oruçlarını sonlandırmak için görüşmeler yaptı.
Ancak 19 Aralık 2000 sabahı jandarma birlikleri ülke çapında eylemlerin sürdüğü 20 cezaevine eş zamanlı operasyona girişti. Operasyonun adı aynı gün ‘Hayata Dönüş’ olarak açıklandı.
Katliama dönüşen operasyonda Bayrampaşa Cezaevi’nde 12, Ümraniye Cezaevi’nde 7, Türkiye toplamında ise 30 mahkum katledilirken 2 asker de hayatını kaybetti. Bayrampaşa Cezaevi’nin C-1 Koğuşu’nda diri diri yanan 6 kadının görüntüleri hafızalara kazındı.
Avrupa İnsanlar Hakları Mahkemesi (AİHM) geçen yıl Türkiye’yi bu katliam operasyonu nedeniyle mahkum etmişti. AİHM, inceleme sonucunda Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin yaşam hakkını garanti altına alan 2. ve işkence ve kötü muameleyi yasaklayan 3. maddelerini ihlal ettiğine karar verdi. Karar gereği Türkiye Songül İnce, Özgül Dede, Gülperi Özen, Aydan Odabaş ve Fatma Güzel adlı davacılara farklı miktarlarda olmak üzere mahkeme masrafları da dahil toplam 54 bin euro tazminat ödeyecek.
