Fransızca’da dil reformları: En az 2400 kelimenin yazımı değişecek

Yakın zamanda Fransız dilinde, yaşamı ve toplumu etkileyebilecek önemli bir reforma tanıklık edeceğiz (Kimileri devrim olarak nitelendiriyor, kimisi de evrim).

Fransızca’da dil reformları: En az 2400 kelimenin yazımı değişecek

Yakın zamanda Fransız dilinde, yaşamı ve toplumu etkileyebilecek önemli bir reforma tanıklık edeceğiz (Kimileri devrim olarak nitelendiriyor, kimisi de evrim).

Dili kolaylaştırmak ve sadeleştirmek adına, en az 2400 Fransızca kelimenin yazımında değişiklik yapılacağı duyuruldu.

Bütün değişiklikler ve yeni kelimeler, bu yılın Eylül ayında okul kitaplarında ve sözlüklerde yer almaya başlayacak.

Fransız dili ve edebiyatının resmi moderatörü Fransız Akademisi,1990 yılında bu değişikleri zaten onaylamıştı ancak ilgili değişiklikler bu yıl içinde gerçekleşebilecek.

Vurgu ve inceltme işaretleri kalkıyor

Fransızca’da genellikle ‘i’ ve ‘u’ harfleri üzerinde gördüğümüz inceltme ve vurgu işaretlerinin (^) kalkacak olması, toplum nezdinde tepkiye sebep olmuş gibi görünüyor. (Fransızca’da bu işaretlere ‘’Accent Circonflexe’’ deniyor.)

Örneğin coût (ücret) kelimesi, artık cout olarak yazılacak. Ancak bu işaretler tamamıyla ortadan kaldırılmayacak; hôtel ve sûr gibi bazı kelimelerde inceltme işaretleri kullanılmaya devam edecek.

Vurgu ve inceltme işaretlerinin yanı sıra, iki kelimeyi birleştirip yeni bir kelime oluşturmayı sağlayan tire (-) işareti de kalkacak. Örneğin porte-monnaie (cüzdan) kelimesi artık portemonnaie şeklinde yazılacak.

Nénuphar (nilüfer) gibi bazı kelimelerde ise ‘ph’ harflerinin yerini ‘f’ harfi alacak.

Ayrıca, Fransızca’da ‘soğan’ anlamına gelen oignon kelimesini artık ognon şeklinde yazacağız.

Temel olarak değişiklikler, çoğunlukla bu şekillerde karşımıza çıkacak gibi görünüyor.

Şimdilik bir zorunluluk yok

Yetkililere göre, kelimelerin eski yazılışlarıyla kullanılmasında bir sakınca olmayacak, ancak reformların oturması için dil kurumları gerekenleri yapacak. Mesela öğretmenler, öğrencilerin okulda eski yazılışları kullanmasına kızmayacak.

Çeviri, yazı, düzelti, basım gibi işlerde ise müşteri, eski veya yeni kelimelerin kullanılmasını isteyip istemediğini belirtecek.

Çevirmenler ve yazarlar için, eski kelimeleri yeni hallerine kolayca dönüştürebilecek (Antidote gibi) programlar mevcut.

Değişiklikler tepkileri beraberinde getirdi: “Je suis accent circonflexe” *

Fransız dilinde, yakın zamanda fiiliyata dökülecek reformlar halk arasında birtakım tepkilere yol açtı.

Dilin geleceği hakkında, ülke halkı 2’ye bölünmüş durumda: reformları kat’iyen desteklemeyenler ve gayet doğal karşılayanlar…

Sosyal medyada, bu değişikliklerin dili seviyesizleştirip dilin bütün özgünlüğünü ortadan kaldıracağına dair görüşler daha çok dikkat çekti.

‘’Sadeleştirmek, fakirleştirmektir. Bir dil karmaşık ve derin olduğu için zengin ve güzeldir,’’ gibi pek çok söylem, sosyal paylaşım sitelerinde karşılık bulmaya devam ediyor.

Reformları desteklemeyen Fransızlar, ‘’Je Suis Accent Circonflexe’’ sloganıyla değişiklikler hakkındaki fikirlerini mizaha başvurarak dile getirmeye devam ediyor.

Nice Belediye Başkanı Christian Estrosi, değişikleri ‘’absürd’’ olarak değerlendirdi.

Bazı kelimeler daha da “Fransızlaştırılacak”

Fransız gelenekçilerinin üzülmesine gerek yok; dünyanın sonu gelmedi.

Fransız dilinin dilbilimsel yapısına ve özgünlüğüne zevâl geleceğini düşünenlere birkaç iyi haber var.

Fonolojik olarak Fransızca’ya pek uymayan bazı sözcükler, belirli ekleme ve çıkarmalar yapılarak Fransız diline daha da yaklaştırılacak. Reformların bir yönü de bu şekilde karşımıza çıkacak.

Des misses kelimesi, des miss; revolver kelimesi, révolver; leader kelimesi, leaduer olarak yazılmaya başlanacak.

Bu önemli reformların toplumda tam olarak neleri değiştireceğini şimdiden kestirmek bir hayli güç, ancak kuşkusuz ki bu türden değişiklikler, Fransızca gibi Latin dillerinin evriminde ve tarihinde son derece önemli bir yere oturacak. Ve muhtemelen, yüzyıllar boyu tartışılmaya devam edilecek.

*“Ben şapka işaretiyim”