ANALİZ | Barzani’den bu kez de hendek hamlesi mi?

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) başladığı, Musul’un kuzeyinde Irak-Suriye sınırındaki Rabia’dan başlayarak ülkenin doğusundaki Diyala sınırına uzanan hendek kazma çalışması bölgede özellikle Türkmenleri tedirgin ediyor. Iraklı Türkmen liderler Kürtleri cihatçı çetelere karşı savaşı, sınırlarını genişletmek için bahane olarak kullanmakla suçluyor. Kürt yetkililer hendeklerin, IKBY Başkanı Mesut Barzani’nin geçtiğimiz günlerde iki kez gündeme getirdiği bağımsızlık referandumuyla... View Article

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) başladığı, Musul’un kuzeyinde Irak-Suriye sınırındaki Rabia’dan başlayarak ülkenin doğusundaki Diyala sınırına uzanan hendek kazma çalışması bölgede özellikle Türkmenleri tedirgin ediyor. Iraklı Türkmen liderler Kürtleri cihatçı çetelere karşı savaşı, sınırlarını genişletmek için bahane olarak kullanmakla suçluyor.

Kürt yetkililer hendeklerin, IKBY Başkanı Mesut Barzani’nin geçtiğimiz günlerde iki kez gündeme getirdiği bağımsızlık referandumuyla birlikte bağımsızlığa yönelik bir hazırlık olduğu değerlendirmelerine ilişkin “Bağımsızlık için hendek kazmaya gerek yok” derken esas hedefin peşmergenin bulunduğu bölgeleri IŞİD saldırılarından korumak olduğunu söyledi.

IKBY’nin Tartışmalı Bölgelerden Sorumlu Bakanı, Irak Kürdistan hükümetinin tartışmalı bölgelerde hendek kazmasının gerekçelerini “Birinci hedef, terör örgütü DAEŞ’in peşmerge cephelerine yönelik yaptığı bombalı saldırılardan korunmak. İkinci hedef ise Irak merkezi hükümetin bu bölgeleri koruyamaması ve 140. maddeye göre tartışmalı bölgelerin sınırlarının çizilmesine yardımcı olmak. Fakat tartışmalı bölgelerin hepsi tam olarak peşmerge güçlerinin kontrolünde olmadığı için bin kilometre boyunca hendek kazıldığı iddiaları doğru değil” sözleriyle ifade etti.

Kerkük Valisi Necmettin Karim de bölgeyi güvenli hale getirecek her önlemi desteklediğini belirtirken “Peşmerge tarafından alınan bütün kararları ve önlemleri destekliyoruz. Çünkü Kerküklülerin güvenliğini ve istikrarını temin ediyorlar” derken Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Başkanlık Konseyi Üyesi Ali Avni “Hendekler tamamen bölgenin güvenliğini sağlamak ve DAEŞ’in saldırılarını engellemek için kazılmıştır” ifadelerini kullandı.

Türkmenler: “Hendekler, jeopolitik bir haritanın yeniden çizilmesi anlamına geliyor”

Ancak Türkmenler ve Araplar IKBY’nin, Irak Anayasası’nın 104. maddesinde tartışmalı bölge olarak tanımlanan Musul, Kerkük, Salahaddin ve Diyala sınırlarını kapsayacak şekilde hendek kazma çalışması yürüttüğünü ileri sürerken, hendeklerin IKBY Başkanı Mesut Barzani’nin bu yıl içerisinde referandum aracılığıyla başlatacağı bağımsızlık sürecinin ön hazırlığı olduğunu belirtti.

Kürtler, Türkmenler ve Araplar arasında yaşanan uyuşmazlıklardan dolayı 2007 sonunda yürürlükten kalkan Irak Anayasası’nın 140. maddesinde tarif edilen tartışmalı bölge, Musul ve ona bağlı Sehil Ninova, Şihan, Hamdaniyye, Tilkef, Zummar, Sincar, Kerkük ile Salahaddin vilayetine bağlı Tuzhurmatu, Diyala’ya bağlı Hanekin, Mendeli ve Bedre’yi kapsıyor.

Türkmen yetkililer IKBY’nin hendekleri kuzey Irak’ta IŞİD ve Kürt güçler arasındaki hatta kazdığını, çalışmaların petrol bölgesi olan Kerkük ve Dalaya civarında İran sınırına yakın bölgede başladığını belirtirken, Irak Türkmen Cephesi lideri Arşad Salehi bunu Irak’ın bölünmesinin başlangıcı olarak gördüklerini “Bu, jeopolitik bir haritanın yeniden çizilmesi anlamına geliyor.” sözleriyle ifade etti.

Türkmen Kurtarma Vakfı görevlisi Mehdi Sadun da hendeklerin Kürt milliyetçiliğinin hedefleri için kullanıldığını belirterek “KDP tarafına dâhil edilecek bölgenin yüzde 70 – 80’i Türkmen. Hükümet Irak’ın bütünlüğünü koruyan yasayı uygulamazsa Tel Afar, Kerkük ve Tuzharmutu’nu da dâhil edecekler” dedi ve IŞİD’i bahane olarak kullanan Kürt güçlerinin hendekleri kazarak fiili durum yarattığını söyledi.

Kerküklü Türkmen Milletvekili Hasan Turan, IKBY’nin hendek çalışmasına başladığını bölgedeki görgü tanıklarından öğrendiklerini ve bundan büyük endişe duyduklarını ifade ederken içinde bulunulan durumu “emrivaki siyaseti” olarak değerlendirdi.

Turan, Irak Başbakanı Haydar İbadi’den konuyla ilgili bilgisinin olup olmadığına dair açıklama beklediklerini belirtti. Hendeklerin tartışmalı bölgeleri kapsadığını ifade eden Turan, “Bu hendekler Türkmen bölgelerini ikiye böldüğü için endişeliyiz. Hendeğe dâhil edilen bölgelerin yanında bazı yerler hendeğin dışında kalıyor. Hendek çalışması siyasi amaç ve hudut çizme girişimi olursa buna karşı dururuz” dedi.

Türkmen milletvekili Casem Muhammed Cafer de IKBY’nin IŞİD’le savaşı, genişleme ve sonuç olarak bölgede bir bölünme için kullandığını belirtirken “Bu, uluslararası anlaşmalara aykırı ve herhangi bir tarafta kalmak zorunda bırakılacak olan insanların haklarının ihlalidir” sözleriyle tepki gösterdi.

Eski Iraklı Türkmen milletvekili Fevzi Ekrem de, “Irak’ı Kürdistan, Şiistan ve Sünnistan diye üç ayrı yapıya bölmek için uluslararası plan var” ifadeleriyle, bu planın Türkmen nüfusun yoğun olduğu tartışmalı bölge üzerinden hayata geçirilmek istendiğini savundu.

Irak Meclisi Savunma ve Güvenlik Komitesi üyesi Macid Garravi ise IKBY’nin ülkenin içinden geçtiği güvenlik durumu ve IŞİD ile savaşı fırsat bilerek böyle bir hamleye kalkıştığını söyledi. Garravi, İbadi hükümetinin IŞİD ile savaş nedeniyle hendeklerden dolayı Kürtlere karşı yeni bir cephe açamayacağını ifade etti. Eski milletvekili “Bu Kürtlerin büyük rüyası”  diyerek hendeklerin “bağımsızlık” için sınırların çizilmesinin ön hazırlığı olduğunu belirtti.