ANALİZ | Erdoğan Anayasa Mahkemesi'ne 2022'den önce saygı duymayacak
Erdoğan, Anayasa Mahkemesi kararlarına ne zaman saygı duymaya başlayacak?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 5 günlük Batı Afrika gezisi öncesi Atatürk Havalimanı’nda basın toplantısı düzenledi. Toplantıda Can Dündar ve Erdem Gül’ün tahliyesine ilişkin Anayasa Mahkemesi (AYM) kararına ilişkin bir soruya Erdoğan “Anayasa Mahkemesi kararına sadece sessiz kalırım o kadar ama onu kabul etmek durumunda değilim. Verdiği karara da uymuyorum, saygı da duymuyorum” yanıtını verdi.
Anayasa Mahkemesi üyeleri nasıl oy kullandı?
Cumhuriyet gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve Ankara Temsilcisi Erdem Gül’ün tutukluluğuna dair hak ihlali kararı verilen genel kurul toplantısına 17 üyeden 15’i katıldı. Toplantıya katılmayan Serdar Özgüldür ve Nuri Necipoğlu, daha önceden planlanmış bir ziyaret çerçevesinde Brezilya’da bulunuyordu.
AYM Başkanı Zühtü Arslan ve 11 üye “hak ihlali” derken, 3 üye ise “ihlal yok” dedi. Hak ihlali olduğunu söyleyen 12 üyeden 9’u Abdullah Gül, 2’si Ahmet Necdet Sezer ve biri de TBMM tarafından AYM üyeliğine seçilmişti. Oy kullanmayan iki üye ise Sezer ve Gül tarafından seçilmişti.
İhlal olmadığını iddia eden üç üyeden birini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, diğer ikisini ise TBMM’deki AKP çoğunluğu seçmişti.
Tahliye karar bazı AKP’liler tarafından olumlu karşılansa da Erdoğan’a yakın çevreler tahliye kararıyla birlikte işi Anayasa Mahkemesi’ni “Abdullah’ın Yasa Mahkemesi” olarak nitelendirmeye kadar vardırdılar.
Dershane kararında da oylar aynıydı
AYM, Dündar-Erdem gibi çok tartışılan bir kararını geçen Temmuz ayında dershaneler konusunda vermiş ve hükümetin Gülen cemaatiyle mücadele planları çerçevesinde çıkardığı dershaneler yasasının pek çok maddesini iptal etmişti. Bu karar hükümet çevrelerinde büyük bir infiale yol açmış, iptal kararı veren üyelere sert eleştiriler yöneltilmişti.
İlginç olan bir nokta, dershane kararına ret oyu veren üyelerin Dündar-Erdem kararında da büyük ölçüde benzer bir blok şeklinde hareket etmiş olmaları. Dershane yasası kararında 12 üye iptal yönünde, 5 üye ise iptal isteminin reddi yönünde oy kullanmıştı. Dershanelerin kapanmasına yol açacak maddeleri iptal eden kararda oy kullanan 12 üyeden 11’i Dündar-Gül’ün serbest bırakılması yönünde oy kullanmıştı. Bu üyeler, Zühtü Arslan, Burhan Üstün, Serruh Kaleli, Osman Paksüt, Recep Kömürcü , Prof. Engin Yıldırım, Celal Mümtaz Akıncı, Prof. Erdal Tercan, Muhammed Emin Kuz, Hasan Tahsin Gökcan’dan oluşuyordu. Bu arada Dündar-Gül kararında hazır bulunmayan iki üyeden Serdar Özgüldür de dershane kararında ret oyu kullandı.
Erdoğan’ın Gülen cemaati ile mücadelesinde ve yeni dönemde yapmak istediklerinde Anayasa Mahkemesi’nde karşısında bir blok oluşmuş gibi görünüyor.
Yeni üyeler ne zaman seçilecek?
Bu durumda akla Erdoğan’ın seçeceği üyelerle bu tabloyu kendi lehine çevirmeye çalışması ihtimalini getiriyor. Ancak bu durumun Erdoğan’ın bu Cumhurbaşkanlığı döneminde yaşanması mümkün gözükmüyor.
Erdoğan’ın 2014 Ağustos ayında başlayan Cumhurbaşkanlığı 2019 Ağustos ayına kadar sürecek. Bu süre zarfından AYM’de ise sadece 3 üyelik boşalacak. Abdullah Gül’ün atadığı Nuri Necipoğlu 2018’de, Ahmet Necdet Sezer’in atadığı Osman Paksüt 2018 ve Serruh Kaleli ise 2019’da emekli oluyor. Erdoğan’ın Danıştay kontenjanınından atadığı üye ile birlikte görevi sonuna kadar toplamda 4 üyeyi atamış olacak. 2019 Ağustosuna kadar üyelik durumları şu şekilde olacak; Gül’ün atadığı 9 üye, Sezer’in atadığı 1 üye, TBMM’den atanan 3 üye ve Erdoğan’ın atadığı 4 üye.
Öte yandan, 2019’da Cumhurbaşkanı seçilecek kişi 6 üye daha atayacak. Sezer’in atadığı Serdar Özgüldür ile Gül’ün atadığı Recep Kömürcü 2020, Gül’ün atadığı Burhan Üstün 2021, Erdal Tercan 2023, Muammer Topal ve Muhammed Emin Kuz ise 2024’te emekli olacak. Dolayısıyla Erdoğan’ın ikinci kez Cumhurbaşkanı olması halinde 2024’te toplam 10 üye atamış olacak. Bu durumda Erdoğan’ın AYM’de çoğunluğa ulaşması 2024’ü bulacak gibi görünüyor ama 2022’de TBMM tarafından atanacak iki üyelik daha var.
Bu durumda Erdoğan’ın AYM’ye saygı eşiği 2022’de değişebilir ve yeniden kararlarını tanımaya başlayabilir.
