Enflasyon 'artarken': Ekonomik bağımlılık fiyatları uçurdu
TÜİK'in hafta başında açıkladığı enflasyon verileri ile fiyat artışlarının gerçek yüzü görülmeye başlandı. Tüketici fiyatları geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 17 artarken, üretici fiyatlarında artış yüzde 32'ye dayandı.
Enflasyon verileri ekonomideki vahim tablonun ne denli büyüdüğünü gösteriyor. TÜİK’in 3 Eylül tarihinde açıkladığı verilere göre yıllık enflasyon tüketiciler için yüzde 17,9 olurken, üreticiler için ise yüzde 32’ye dayandı. Aylık enflasyon artışı iki puandan fazla gerçekleşirken, bu artış 2006 ayından beri bir rekor.
TÜİK’in açıkladığı verilere göre özellikle yurt içi üretici fiyatları endeksindeki artış dikkat çekiyor. Geçtiğimiz aya göre 6 puanlık artış ile uzun bir dönem sonra rekor kıran fiyat artışı, üreticiler için durumun kötü olduğunu gösteriyor. Özellikle ara malları fiyatlarında ve sermaye malları fiyatlarındaki artış ciddi dikkat çekiyor. Ara malı fiyatları geçtiğimiz aya göre yüzde 8,42 artış gösterdi. Sermaye mallarındaki artış yüzde 7,5 olurken, onu enerji fiyatları izledi.
Bağımlılık fiyat artışlarını körüklüyor
En çok fiyat artışı gerçekleşen ürün petrol ürünleri oldu. Kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 25’lik artış gösterirken, metal cevherleri ürünleri de yüzde 15’lik bir artış kaydetti. Her iki ürünün artışı da kur etkisi kaynaklı. Metal cevherlerindeki artışın bir diğer nedeni ise ABD’nin koyduğu gümrük vergileriyle ilgili. ABD gümrük vergisine karşılık Türkiye’de gümrük vergilerini yükseltti. Bunun sonucu olarak metal cevherleri ürünlerindeki fiyatlarındaki artış gerçekleşti. Fiyatlardaki artış, vergilerdeki artışın iç pazar arzının yeterli olmamasından kaynaklanıyor.
Bununla beraber sanayi ürünlerini de kapsayan üretici fiyatlarının ciddi oranda artışı da kur gerilimi kaynaklı. Sanayinin ihtiyaç duyduğu ara mallar Türkiye’de üretilmesi düşük olduğundan ve sermaye malları da yetersiz olduğundan ötürü dış kaynaklı etkilerde bu ürünlerde fiyat artışları gözlemleniyor. Bir başka deyişle ekonominin bağımlılığı sadece finansal alanda değil, üretim alanında da gözlemleniyor. Türkiye ekonomisi, sermaye sınıfının ihtiyaçları doğrultusunda plansız ve toplum ihtiyaçları göz ardı edilerek büyütülürken, üretimde de dış kaynaklara teslim olundu.
Gıdada enflasyon yüzde 20 düzeyinde
Durum tüketici fiyatları için de farksız değil. Tüketici fiyatları iki puan artış gösterdi. Bu artışın bir kısmı üretici fiyatları kaynaklı. Diğeri ise benzer bir biçimde ürünlerin ithal oluşundan ötürü. Özellikle tarımdaki iflasın enflasyonu nasıl azdırdığı gözlemlenirken, gıda ürünlerinde fiyatların dizginlenemediği açığa çıkıyor.
Tablo1. Temel Maddelere Göre Aylık Enflasyon
Emekçilerin temel ihtiyaçları gözetildiğinde enflasyonun etkisinin katlandığı gözlemleniyor. Özellikle gıda, giyim ve ulaşım alanlarında enflasyon artışı ciddi düzeylerde. Gıda da enflasyon yüzde 20 düzeyinde. Ulaşımda yüzde 14 düzeyinde gözlemlenen enflasyon, giyim için ise yüzde 13 düzeyinde. Ancak giyim ürünlerinde Ocak 2017 ayında enflasyonun yüzde 3 civarında olduğu düşünülürse, tekstil ürünlerindeki fiyat artışının emekçilerin bütçesinde ne denli büyük bir delik açtığı görülebilir.
Sanayinin lokomotifi olarak görülen dayanıklı tüketim malzemelerindeki artışın yüzde 30’lara varmış olması ise dikkat çekiyor. Vestel, Beko, Arçelik gibi ISO 500 içinde yer alan bir çok dayanıklı tüketim malzemesi üreten firma olduğu düşünüldüğünde, enflasyon artışının sonuçlarının sermayeye değil, emekçilere olduğu görülebilir.
Emekçiler için enflasyon daha da artacak
TÜİK’in açıkladığı verilerin bir diğer dikkat çeken yanı ise üretici ve tüketici fiyatları arasında açılan makas. Üretici fiyatlarının sene başından bu yana tüketici fiyatlarına göre neredeyse iki kat hızlı olan artışı sonunda emekçilerin geçim derdinin büyüyeceğini gösteriyor. Makasın önümüzdeki aylarda kapanması ve tüketici fiyatlarının emekçilerin aleyhine bozulması olası. Dolayısıyla enflasyonun önümüzdeki günlerde tüketiciler için yüzde 25’ler seviyesine varması olasılık dahilinde.
Tablo 2. Aylara göre ÜFE-TÜFE düzeyleri
Fiyat kontrolleri tek çözüm
Bu noktada emekçiler için ciddi bir mücadele başlığı ortaya çıkıyor. Sadece ücretlerin değil, fiyatların düzeyleri konusunda emekçiler önümüzdeki dönem önemli bir mücadele yürütmeli Bunun için gıda fiyatları başta olmak üzere temel tüketim malzemeleri üzerinde fiyat kontrolünün getirilmesi zorunlu hale gelmiş durumda. Uzun dönemde ise ekonomide emperyalizmin bağlarının kırılarak kâr için değil, toplum için üretime geçilmesi gerekiyor. Aksi durumda önümüzdeki aylar emekçiler için daha da zor geçecek.
